ترازنامه بانک مرکزی :
وجود ترازنامه بانک مرکزی برای بررسی شرایط پولی و اقتصادی کشور و همچنین تعیین سیاست های آینده مربوط به کنترل نقدینگی از ضروریت های هر اقتصادی است . این ترازنامه به اقتصاد دانان نیز کمک خواهد کرد تا شرایط اقتصادی آینده کشور را بهتر و با دقت بالاتری پیش بینی کنند .
در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت که ترازنامه بانک مرکزی چیست، و چه عوامل و عناصری بر آن تاثیر خواهد گذاشت.
ترازنامه بانک مرکزی:
ترازنامه بانک مرکزی، صورت های مالی از دارایی ها و بدهی های بانک مرکزی را نشان می دهد؛ که بر اساس این صورت های مالی تغییرات در سیاست های پولی کشور مشخص می گردد.
در واقع طلا، ارزهای خارجی، اعتبارات اعطا شده دولت به بانک های تجاری در زمره دارایی های بانک مرکزی قرار می گیرد. و مواردی مثل اسکناس و سکه های انتشار یافته و در گردش، سپرده های دیگر بانک ها نزد بانک مرکزی، اوراق بهاداری که بانک مرکزی منتشر می کند؛ در دسته بدهی های بانک مرکزی قرار می گیرد.
ترازنامه بانک مرکزی در واقع ابزاری برای عرضه و کنترل پول در کشور است. بانک مرکزی علاوه بر امور بانکداری وظیفه نظارت بر خدمات سایر بانک های کشور را بر عهده دارد. ماده 10 قانون پولی کشور اینگونه تعریف شده، که بانک مرکزی مسئول تنظیم سیاست های پولی و اعتباری بر اساس اقتصاد کلی کشور بر است.
ترازنامه بانک ملی در واقع نشان دهنده ثروت ملی کشور است که شامل مجموعه ای از دارایی های غیر مالی و خالص مطالبات را هم شامل می گردد.
درباره فارکس چه می دانید؟ آموزش فارکس و دریافت سیگنال رایگان فارکس
به طور کلی ترازنامه بانک مرکزی به دو بخش تقسیم می گردد:
اولین بخش دارایی ها و ارزهای خارجی، اسکناس و سکه موجود ، پرداخت تسهیلات به بخش دولتی، بانک های تجاری و دیگر دارایی ها.
دومین بخش سرمایه بانک مرکزی و حجم بدهی های بانک مرکزی
اقلام دارایی های ترازنامه بانک مرکزی:
اولین بخش دارایی خارجی است. دومین مورد از اقلام دارایی موجودی سکه و اسکناس می باشد. سومین مورد از اقلام بدهی بخش دولتی یا نگهداری اوراق بهادار دولتی است.
چهارمین بخش از اقلام بدهی بانک ها به سیستم بانکی است. پنجمین مورد از دارایی های بانک مرکزی سایر دارایی ها است. شامل اموال منقول و غیر منقول.
دارایی خارجی:
اولین نوع دارایی های ترازنامه بانک مرکزی دارایی های خارجی است. که در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان دارایی لحاظ می گردد.
از زیر مجموعه های دارایی خارجی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
موجودی طلا:
موجودی طلا در بانک مرکزی به دو روش یکی طلای پشتوانه، و دیگری طلای آزاد انجام می گیرد. بانک مرکزی این اختیار را دارد تا با خارج کردن طلای آزاد و قرار دادن در صندوق بین المللی پول از دیگر کشور های خارجی تسهیلات دریافت نماید.
طلای آزادی هم که نزد صندوق بین المللی پول می ماند به عنوان دارایی ایران نگهداری می شود که به عنوان دارایی خارجی محسوب می شود.
ذخیره ارزی:
یکی از دارایی های خارجی بانک مرکزی ذخیره ارزی است که بیشترین و مهمترین دارایی خارجی در نظر گرفته می شود که این ذخیره ارزی خود به سه قسمت ذخیره ارزی، ارز پشتوانه و سایر موارد تقسیم می شود. واریزی فروش نفت به حساب ذخیره ارزی انجام می شود.
SDR یا حق برداشت مخصوص:
این دارایی بانک مرکزی سهم SDR ایران را در صندوق بین المللی پول نشان می دهد.
سهام در موسسات بین المللی:
ارزش ریالی سهم بانک مرکزی در سازمان های بین المللی در این ردیف گنجانده می شود.
ارزهای تهاتر:
در زمان معاملات پایا پای با دیگر کشور ها از این مورد استفاده می شود.
سپرده های ارزی ایران در بانک های مرکزی دیگر کشورها در تراز نامه بانک مرکزی نمایش داده می شود.
دارایی ارزی چگونه نگهداری می شود؟
نگهداری دارایی های ارزی به 3 صورت انجام می گیرد:
سپرده های دیداری- سپرده مدت دار- اوراق قرضه بین المللی
سپرده دیداری: بانک مرکزی در بانک های خارجی این نوع سپرده را ذخیره می کند.
سپرده مدت دار: سپرده مدت دار دقیقا مثل سپرده دیداری توسط بانک مرکزی در بانک های خارجی ذخیره می گردد.
اوراق قرضه بین المللی: بانک مرکزی بخش زیادی دارایی ارزی را به خرید اوراق قرضه سایر کشور ها اختصاص می دهد خرید این نوع اوراق برای بانک مرکزی هر کشوری سودآور است.
موجودی سکه و اسکناس
در تراز نامه بانک مرکزی آن مقدار از سکه و اسکناسی که بانک برای فعالیت در صندوق ذخیره کرده است جزء دارایی ها محسوب میشود. که در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان دارایی لحاظ می گردد.
بدهی بخش دولتی
اوراق قرضه ای که دولت به بانک مرکزی به بصورت سالیانه فروخته است. اوراق قرضه جزء اسناد بدهی دولت به بانک مرکزی محسوب می شود. که در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان دارایی لحاظ می گردد.
بدهی بانک ها به سیستم بانکی
مقدار وامی که بانک مرکزی به سیستم بانکداری پرداخت کرده است. این وام می تواند به شکل اعتبار مستقیم، اعتبار، پرداخت نقدی یا تنزیل صورت گیرد. که در ترازنامه بانک مرکزی لحاظ می گردد.
سایر دارایی های بانک مرکزی
اموال منقول و غیر منقول مانند اوراق بهادار، ساختمان اداری بانک، احداث کارخانه و … جزء دارایی های بانک بحساب میآید و در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان دارایی ثبت می گردد.
اقلام بدهی ترازنامه بانک مرکزی:
اقلام بدهی بانک مرکزی شامل اسکناس و سکه، سپرده بانک ها نزد بانک مرکزی، سپرده های دولت در بانک مرکزی، بدهی ارزی، حساب سرمایه، ودیعه ثبت سفارش کالا غیر دولتی می باشد.
سکه و اسکناس
اسکناس و سکه را تنها بانک مرکزی می تواند منتشر کند.در تمام دنیا حق نشر و انتشار سکه و اسکناس دست بانک مرکزی آن کشور می باشد. افزایش روند اسکناس و سکه به چند عامل بستگی دارد: دریافت ذخایر ارزی از دولت- خرید اوراق قرضه دولتی- وام به سیستم بانکی- خریداری انواع دارایی
سکه و اسکناس انتشار یافته در ردیف بدهی ترازنامه بانک مرکزی قرار می گیرد.
سپرده های بانکها در بانک مرکزی
ذخیره سیستمی همان سپرده های بانک ها نزد بانک مرکزی می باشد. در سیستم بانکی بانک مرکزی می تواند از طریق سپرده های دیگر بانک ها ذخایر اضافی بانکی را کنترل کند. این ذخایر در قسمت بدهی ترازنامه بانک مرکزی آورده می شود.
سپرده های دولت در بانک مرکزی
بانک مرکزی زمانی که به دولت وام می دهد یا اوراق قرضه دولتی می فروشد پول نقد جا به جا نمی شود این بدهی بانک مرکزی به دولت به صورت سپرده نزد بانک مرکزی خواهد ماند و در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان بدهی ثبت می شود.
بدهی ارزی
بدهی ارزی شامل وام هایی که بانک مرکزی از کشور و موسسات خارجی دریافت کرده ، اختصاص دادن حق برداشت مخصوص و ارزهای تهاتر می باشد که در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان بدهی ثبت می گردد.
حساب سرمایه
بانک مرکزی در ایران به عنوان یک سازمان دولتی بحساب می آید و حساب سرمایه کل سهام بانک مرکزی را نشان می دهد. دولت مالک سهام یا سرمایه بانک دولتی بشمار می رود.
ودیعه ثبت سفارش کالا
بخش خصوصی برای واردات کالا درصدی از کل معامله را نزد بانک مرکزی بصورت ودیعه سپرده گذاری می کند تا ثبت سفارش خود را انجام دهد که در ترازنامه بانک مرکزی به عنوان بدهی ثبت می شود.
اگر با بازارهای مال سروکار دارید؛ پیشنهاد می کنیم این مطلب را نیز مطالعه کنید: معرفی محبوب ترین بروکر فارکس
نتیجه گیری:
وظیفه نظارت بر بانک مرکزی بر عهده هیئت نظارت می باشد و گزارش های لازم را برای مجمع عمومی سالانه ارسال می کند. هیئت نظارت یک رئیس و 4 نفر خبره حسابرسی یا افراد مطلع از حسابداری و امور بانکی که هر کدام 10 سال سابقه کار دارند تشکیل می شود.
برای نظارت بر سیاست های پولی و بانکی کشور ترازنامه بانک مرکزی هر ساله در دسترس نهادها قرار می گیرد.
سوالات متداول:
- ترازنامه بانک مرکزی چیست؟
ترازنامه بانک مرکزی، صورت های مالی از دارایی ها و بدهی های بانک مرکزی را نشان می دهد؛ که بر اساس این صورت های مالی تغییرات در سیاست های پولی کشور مشخص می گردد.
- ترازنامه بانک مرکزی به چند قسمت تقسیم می شود؟
به دو بخش تقسیم می شود. اولین بخش دارایی ها و ارزهای خارجی، اسکناس و سکه موجود ، پرداخت تسهیلات به بخش دولتی، بانک های تجاری و دیگر دارایی ها دومین بخش سرمایه بانک مرکزی و حجم بدهی های بانک مرکزی
- اقلام دارایی های ترازنامه بانک مرکزی چیست؟
دارایی خارجی، موجودی سکه و اسکناس، بخش دولتی یا نگهداری اوراق بهادار دولتی، بدهی بانک ها به سیستم بانکی، سایر دارایی ها شامل اموال منقول و غیر منقول.
- موجودی طلا در بانک مرکزی چگونه لحاظ می شود؟
موجودی طلا در بانک مرکزی به دو روش یکی طلای پشتوانه، و دیگری طلای آزاد انجام می گیرد.
- SDR یا حق برداشت مخصوص چیست؟
این دارایی بانک مرکزی سهم SDR ایران را در صندوق بین المللی پول نشان می دهد.
- دارایی ارزی چگونه نگهداری می شود؟
نگهداری دارایی های ارزی به 3 صورت است سپرده های دیداری، سپرده مدت دار، اوراق قرضه بین المللی.
نظرات کاربران