مقدمه:
مهمترین وظیفه بانک مرکزی تعیین سیاست های پولی با استفاده از ابزارهای مختلفی که در اختیار خود دارد مانند کنترل نرخ بهره از طریق سیاست های انبساطی و انقباضی در جهت کنترل نقدینگی در اقتصاد یک کشور است .
سیاست های پولی:
بانک مرکزی با هدف کنترل نرخ تورم، اقداماتی را در این راستا انجام می دهد؛ که به مجموعه این اقدامات سیاست های پولی گفته می شود. این سیاست ها هم می تواند بصورت انبساطی و هم بصورت انقباضی انجام گیرد. که در ادامه با سیاست های پولی انبساطی و انقباضی هم آشنا خواهید شد.
این سیاست های پولی بانک مرکزی می تواند از طریق ابزار های گوناگونی انجام شود. از وظایف مهم بانک مرکزی کنترل نرخ تورم و حفظ ارزش پول می باشد؛ که به طور ساده می توان بیان کرد که به مجموعه اقداماتی که بانک مرکزی برای کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی انجام می دهد؛ سیاست های پولی گفته می شود.
شاید این مطلب برای شما جذاب باشد: آموزش فارکس را از کجا شروع کنیم؟ و نحوه دریافت سیگنال فارکس تضمینی
وظایف بانک مرکزی:
بانک مرکزی یک نهاد غیر انتفاعی است؛ که علاوه بر امور بانکداری اهداف و وظیفه های گوناگون دیگری را نیز بر عهده دارد. از جمله وظایف دیگر بانک مرکزی می توان به تسهیل مبادلات بازرگانی، حفظ ارزش پول، کمک به رشد اقتصادی کشور، چاپ اسکناس و ضرب سکه، نظارت بر بانک ها و موسسات مالی اعتباری کشور اشاره نمود.
همچنین بانک مرکزی به عنوان بانک دولت در نظر گرفته می شود. به همین دلیل بانک مرکزی وظایف دیگری همچون نگهداری حساب های وزارتخانه ها، بانک های تجاری، فروش اوراق قرضه دولتی، موسسات وابسته به دولت و بازپرداخت اوراق قرضه دولتی را عهده دار می باشد.
سیاست های پولی بانک مرکزی:
سیاست های پولی بانک مرکزی در کل به دو صورت می باشد. سیاست های پولی انبساطی و سیاست های پولی انقباضی. که در ادامه مطالب به این سیاست های پولی نگاهی خواهیم انداخت تا هدف آنها را بهتر بشناسیم.
سیاست های پولی انبساطی:
دولت ها زمانی سیاست انبساطی خود را به کار می گیرند؛ که شرایط اقتصادی کشور در رکود به سر می برد و آمار بیکاری در جامعه بشدت بالا می باشد. بانک مرکزی در چنین حالتی برای برقراری تعادل اقتصادی کشور و کم کردن اثرات رکود اقتصادی، با افزایش عرضه پول در جامعه دست به مهار رکود اقتصادی کشور در می زند.
بانک مرکزی برای تشویق مردم به خرج کردن و پس انداز غیر جذاب نرخ های بهره بانکی را کاهش می دهد. با افزایش عرضه پول در کشور تعادل دوباره برقرار شده و کشور می تواند از وضعیت رکود خارج شود.
بعد از رکود اقتصادی جهانی در سال 2008 اکثر کشورها سیاست انبساطی را در دستور کار خود قرار دادن و نرخ بهره بانکی را صفر یا نزدیک به صفر نگه داشته اند.
سیاست های پولی انقباضی:
زمانی که پول در جامعه زیاد شده است و نرخ تورم در یک جامعه افزایش می یابد؛ بانک مرکزی با راه کارها و اقداماتی برای کاهش عرضه پول اقدام به جمع آوری پول از بازار می کند. به این اقدام سیاست پولی انقباضی می گویند.
از راه کارهای سیاست انقباضی میتوان به افزایش نرخ بهره بانکی، فروش اوراق قرضه دولتی، شرکت در پروژه های کلان کشوری و دیگر موارد اشاره کرد که بانک مرکزی با چنین اقداماتی پول را از جامعه جمع آوری و نرخ تورم را کنترل می کند.
ابزار های سیاست های پولی:
بانک مرکزی برای سیاست های پولی انبساطی و انقباضی خود از ابزارهایی استفاده می کند؛ که در بالا بصورت خلاصه به آنها اشاره شده است. در ادامه مطالب می خواهیم شما را بیشتر با این ابزار و سیاست ها آشنا کنیم.
کنترل نرخ بهره بانکی:
یکی از ابزار های مهم بانک مرکزی کنترل نرخ سود بانکی است . گردش پول در اقتصاد کشور از مهمترین عوامل موثر بر نرخ تورم اقتصادی است. اگر پول در گردش اقتصاد کشور بیشتر باشد نرخ تورم بالاتر می رود و اگر حجم پول در گردش بازار کم باشد نرخ تورم اقتصادی کاهش میابد.
از این رو بانک مرکزی با کاهش یا افزایش نرخ بهره بانکی نقدینگی موجود در بازار را کنترل می نماید.
عملیات بازار باز:
به صورت خلاصه می توان به خرید و فروش اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی را عملیات بازار باز گفت. بانک مرکزی زمانی که قصد دارد نرخ تورم را کاهش دهد باید اقدامی در این راستا انجام دهد؛ که حجم نقدینگی در جامعه را کاهش دهد.
سیاست بانک مرکزی فروش اوراق بدهی از جمله اوراق مشارکت می باشد. مدیران و صندوق های سرمایه گذاری بخصوص صندوق های در آمد ثابت و صندوق های سهامی در چنین شرایطی بر روی این اوراق سرمایه گذاری کرده؛ که می تواند در آینده برای سرمایه گذار سود خوبی به همراه داشته باشد.
و همچنین با خریداری این اوراق باعث کاهش نقدینگی در جامعه و در نتیجه کنترل تورم می شود.
بر عکس موضوع گفته شده فوق هم برای بانک مرکزی صدق می کند. زمانی که جامعه دچار نرخ منفی تورم است و بانک مرکزی برای مقابله با این موضوع و تزریق کردن پول به جامعه نسبت به خریداری اوراق مشارکت در دست مردم اقدام می کند.
ذخیره قانونی:
بانک های تجاری تمام اقداماتی را که برای افراد جامعه انجام می دهند؛ بانک مرکزی برای بانک های تجاری و دولت این کار را می کند. بانک مرکزی می تواند به بانک های تجاری وام پراخت کند. یا اینکه بانک های تجاری می توانند در بانک مرکزی سپرده گذاری انجام دهند.
به بخشی از سپرده های بانک های تجاری نزد بانک مرکزی سپرده قانونی یا ذخیره قانونی گفته می شود.
بانک های تجاری موظف هستند بخشی از حساب های جدیدی که در بانک آنها افتتاح حساب انجام می دهند را در بانک مرکزی بسپارند. دلیل این موضوع آن است که اگر بانکی ورشکست کند؛ بانک مرکزی بتواند بخشی از مطالبات سپرده گذاران را بازپرداخت کند.
دلیل این امر که گفته می شود بانک ها و موسسات مالی باید زیر نظر بانک مرکزی سپرده گذاری کنند؛ همین موضوع است. در صورتی که یک بانک یا موسسه مالی بدون مجوز بانک مرکزی باشد و از طرفی دچار ورشکستگی شود؛ بانک مرکزی هیچگونه مسولیتی در قبال سپرده های سرمایه گذاران ندارد.
نتیجه گیری:
بانک مرکزی با سیاست های پولی انبساطی و انقباضی خود مسولیت کنترل نرخ تورم یا رکود اقتصادی را بر عهده دارد. چنانچه سیاست پولی بانک مرکزی به نحو درست انجام نشود اقتصاد کشور دچار اختلالات بسیار شدید خواهد شد.
سوالات متداول:
- سیاست های پولی چیست؟
بانک مرکزی با هدف کنترل نرخ تورم اقداماتی را در این راستا انجام می دهد که به مجموعه این اقدامات سیاست های پولی گفته می شود.
- سیاست های پولی بانک مرکزی به چند گروه تقسیم می شود؟
سیاست های پولی بانک مرکزی در کل به دو صورت می باشد؛ سیاست های پولی انبساطی و سیاست های پولی انقباضی.
- وظایف بانک مرکزی چیست؟
از جمله وظایف بانک مرکزی می توان به تسهیل مبادلات بازرگانی، حفظ ارزش پول، کمک به رشد اقتصادی کشور، چاپ اسکناس و ضرب سکه، نظارت بر بانک ها و موسسات مالی اعتباری کشور اشاره نمود.وظایف دیگری همچون نگهداری حساب های وزارتخانه ها، بانک های تجاری، فروش اوراق قرضه دولتی، موسسات وابسته به دولتو بازپرداخت اوراق قرضه دولتی را عهده دار می باشد.
- سیاست های پولی انبساطی چیست؟
دولت ها زمانی سیاست انبساطی خود را به کار می گیرند که شرایط اقتصادی کشور در رکود به سر می برد و آمار بیکاری در جامعه بشدت بالا می باشد. بانک مرکزی در چنین حالتی برای برقراری تعادل اقتصادی کشور و کم کردن اثرات رکود اقتصادی با افزایش عرضه پول در جامعه دست به مهار رکود اقتصادی کشور در می زند.
- سیاست های پولی انقباضی چیست؟
زمانی که پول در جامعه زیاد شده است و نرخ تورم در یک جامعه افزایش می یابد. بانک مرکزی با راه کارها و اقداماتی برای کاهش عرضه پول اقدام به جمع آوری پول از بازار می کند. به این اقدام سیاست پولی انقباضی می گویند.
- ابزار های سیاست های پولی چیست؟
کنترل نرخ بهره بانکی- عملیات بازار باز-ذخیره قانونی
نظرات کاربران